boşaltım sistemi ne demek?
Boşaltım Sistemi
Boşaltım sistemi, vücutta oluşan metabolik atıkların ve fazla suyun vücuttan uzaklaştırılmasını sağlayan sistemdir. Bu sistem, vücudun homeostazisini korumak için hayati öneme sahiptir.
Boşaltım Sisteminin Temel Görevleri:
- Kanı süzerek zararlı atık maddeleri uzaklaştırmak.
- Vücuttaki su ve elektrolit dengesini düzenlemek.
- Kan basıncını düzenlemeye yardımcı olmak.
- Hormon üretmek (Örneğin, eritropoietin).
- Asit-baz dengesini sağlamak.
Boşaltım Sistemini Oluşturan Yapılar:
- Böbrekler: Temel boşaltım organıdır. Kanda bulunan atık maddeleri süzerek idrar oluştururlar. Her insanda iki adet böbrek bulunur. Böbreklerin temel yapı birimi nefronlardır.
- Üreterler (İdrar Kanalları): Böbreklerde oluşan idrarı mesaneye taşırlar.
- İdrar Kesesi (Mesane): İdrarı geçici olarak depolayan kaslı bir organdır.
- Üretra (İdrar Borusu): İdrarı mesaneden dışarı atan kanaldır.
Boşaltım Süreci:
- Filtrasyon (Süzme): Böbreklerdeki nefronlarda, kan basıncının etkisiyle su, glikoz, amino asitler, vitaminler, tuzlar ve üre gibi küçük moleküller glomerulus kılcallarından Bowman kapsülüne geçer. Bu olaya filtrasyon denir.
- Geri Emilim (Reabsorpsiyon): Bowman kapsülüne geçen yararlı maddeler (glikoz, amino asitler, su, vitaminler, bazı iyonlar) nefron kanallarından geçerek tekrar kana geri emilir.
- Salgılama (Sekresyon): Kanda kalan bazı atık maddeler (ilaçlar, boyalar, hidrojen iyonları, amonyak) nefron kanallarına salgılanarak idrarla atılır.
Boşaltım Sistemi Hastalıkları:
- Böbrek Yetmezliği: Böbreklerin görevlerini yerine getirememesi durumudur.
- İdrar Yolu Enfeksiyonları: Genellikle bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlardır.
- Böbrek Taşı: Böbreklerde oluşan mineral birikintileridir.
- Glomerülonefrit: Glomerulusların iltihaplanmasıdır.
Önemli Not: Boşaltım sistemi sadece idrar yoluyla değil, terleme (deri), solunum (akciğerler) ve dışkılama (sindirim sistemi) yoluyla da atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur.