Boşaltım Sistemi
Boşaltım sistemi, vücutta oluşan metabolik atıkların ve fazla suyun vücuttan uzaklaştırılmasını sağlayan sistemdir. Bu sistem, vücudun homeostazisini korumak için hayati öneme sahiptir.
Boşaltım Sisteminin Temel Görevleri:
- Kanı süzerek zararlı atık maddeleri uzaklaştırmak.
- Vücuttaki su ve elektrolit dengesini düzenlemek.
- Kan basıncını düzenlemeye yardımcı olmak.
- Hormon üretmek (Örneğin, eritropoietin).
- Asit-baz dengesini sağlamak.
Boşaltım Sistemini Oluşturan Yapılar:
- Böbrekler: Temel boşaltım organıdır. Kanda bulunan atık maddeleri süzerek idrar oluştururlar. Her insanda iki adet böbrek bulunur. Böbreklerin temel yapı birimi nefronlardır.
- Üreterler (İdrar Kanalları): Böbreklerde oluşan idrarı mesaneye taşırlar.
- İdrar Kesesi (Mesane): İdrarı geçici olarak depolayan kaslı bir organdır.
- Üretra (İdrar Borusu): İdrarı mesaneden dışarı atan kanaldır.
Boşaltım Süreci:
- Filtrasyon (Süzme): Böbreklerdeki nefronlarda, kan basıncının etkisiyle su, glikoz, amino asitler, vitaminler, tuzlar ve üre gibi küçük moleküller glomerulus kılcallarından Bowman kapsülüne geçer. Bu olaya filtrasyon denir.
- Geri Emilim (Reabsorpsiyon): Bowman kapsülüne geçen yararlı maddeler (glikoz, amino asitler, su, vitaminler, bazı iyonlar) nefron kanallarından geçerek tekrar kana geri emilir.
- Salgılama (Sekresyon): Kanda kalan bazı atık maddeler (ilaçlar, boyalar, hidrojen iyonları, amonyak) nefron kanallarına salgılanarak idrarla atılır.
Boşaltım Sistemi Hastalıkları:
- Böbrek Yetmezliği: Böbreklerin görevlerini yerine getirememesi durumudur.
- İdrar Yolu Enfeksiyonları: Genellikle bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlardır.
- Böbrek Taşı: Böbreklerde oluşan mineral birikintileridir.
- Glomerülonefrit: Glomerulusların iltihaplanmasıdır.
Önemli Not: Boşaltım sistemi sadece idrar yoluyla değil, terleme (deri), solunum (akciğerler) ve dışkılama (sindirim sistemi) yoluyla da atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur.